Rawa Mazowiecka, ul. Kazimierza Wielkiego, łódzkie
Cmentarz żydowski w Rawie Mazowieckiej jest oddalony około 1,1 km na północny wschód od centrum miasta, znajduje się pomiędzy ul. Kazimierza Wielkiego i ul. Bolesława Chrobrego. Cmentarz został założony w drugiej połowie XVIII wieku. Podczas drugiej wojny światowej rozpoczęła się dewastacja obiektu. Rozebrano ogrodzenie, większość nagrobków wykorzystano do prac budowlanych oraz utwardzania chodników. Po 1945 r. część nagrobków zwrócono na cmentarz, jednak ponownie zostały skradzione. W 1967 r. Minister Gospodarki Komunalnej – w odpowiedzi na uchwałę Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Rawie Mazowieckiej – podpisał zarządzenie o zamknięciu cmentarza o powierzchni 29390 m kw. W uzasadnieniu podano: „Ostatnie pochowanie zwłok miało miejsce w 1944 r. W okresie okupacji okupant usunął i zużył do celów publicznych i gospodarczych większość nagrobków trwałych, a grunty zagospodarował rolniczo. Po wyzwoleniu teren cmentarza nie został uporządkowany przez opiekującą się nim gminę żydowską i wykorzystywany był w dalszym ciągu na cele rolnicze”. W 1978 r. cmentarz znalazł się na terenie przeznaczonym na budowę osiedla. Ostatecznie władze odstąpiły od budowy bloków na cmentarzu. W 1985 r. składowano na nim materiały do budowlane. W wyniku dewastacji niemal wszystkie naziemne elementy cmentarza uległy zniszczeniu. W jego obrębie znajdują się pojedyncze nagrobki, m.in. Jony Szwajcera, zmarłego 11 lutego 1891 r. oraz Sary Clawe Szwajcer, zmarłej 1 września 1893 r. Brak ogrodzenia. Teren jest porośnięty trawą. W 2017 r. na skraju cmentarza Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego wzniosła pomnik. Właścicielem cmentarza jest Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa łódzkiego. Autor: Krzysztof Bielawski |